Page 16 - <4D6963726F736F667420576F7264202D20D3D5CDD4C1CAD4C9CACF20D4C7D320C5CBCBC7CDC9CAC7D320C3CBD9D3D3C1D32E646F63>

Το επιρρηµατικό κατηγορούµενο

Εκτός από τα ρήµατα που χρησιµοποιούνται συνήθως ως συνδετικά, µπορεί και οποιοδή-
ποτε άλλο ρήµα, ιδίως όταν σηµαίνει κίνηση, να συνδέει κατηγορούµενο µε υποκείµενο.
Τότε το κατηγορούµενο εκφράζει κάποια επιρρηµατική σχέση, δηλαδή τρόπο, τόπο,
χρόνο, σειρά κλπ. και λέγεται επιρρηµατικό κατηγορούµενο.
Το επιρρηµατικό κατηγορούµενο αναφέρεται στο υποκείµενο και γι’ αυτό εκφέρεται
σε ονοµαστική πτώση. Στην ουσία, όµως, το επιρρηµατικό κατηγορούµενο προσδιορίζει
το ρήµα και έτσι µπορεί να µπει στη θέση του το παράγωγό του επίρρηµα.

παραδείγµατα

Βαδίζει προσεκτικός. Βαδίζει προσεκτικά.
(επιρρηµατικό κατηγορούµενο τρόπου)

Παντρεύτηκε γέρος. Παντρεύτηκε στα γεράµατα.
(επιρρηµατικό κατηγορούµενο χρόνου)

Οι µαθητές βγήκαν πρώτοι. Οι µαθητές βγήκαν πρώτα.
(επιρρηµατικό κατηγορούµενο σειράς)

Τα επιρρηµατικά κατηγορούµενα είναι επίθετα, εκτός απ’ αυτά που φανερώνουν παρο-
µοίωση, τα οποία είναι ουσιαστικά.

παραδείγµατα

Οι σκέψεις του έτρεχαν ποτάµι.

Τα παιδιά έτρεξαν µελίσσι.

Μπορούµε να συµβολίσουµε αυτή τη σύνταξη ως εξής:

Υ – Ρ (κίνησης) – Επιρρηµατικό Κατηγορούµενο

Το προληπτικό κατηγορούµενο

Όταν τα ρήµατα που χρησιµοποιούνται ως συνδετικά φανερώνουν σκοπό ή εξέλιξη, τότε
το κατηγορούµενο λέγεται προληπτικό κατηγορούµενο.
Το υποκείµενο σ’ αυτή την περίπτωση προλαµβάνει την ιδιότητα ή ποιότητα που δηλώνει
το κατηγορούµενο.

παραδείγµατα

Ο Αριστείδης σπουδάζει φιλόλογος. (Ο Αριστείδης σπουδάζει για να γίνει φιλόλογος.)

Το δέντρο αναπτύσσεται ψηλό. (Το δέντρο αναπτύσσεται µε την προοπτική να
γίνει ψηλό.)

Τα σκουπίδια ορθώνονται βουνό. (Τα σκουπίδια ορθώνονται και πάνε να γίνουν βουνό.)

Μπορούµε να συµβολίσουµε αυτή τη σύνταξη ως εξής:

Υ – Ρ (σκοπού ή εξέλιξης) – Προληπτικό Κατηγορούµενο

16