Page 9 - <4D6963726F736F667420576F7264202D20D3D5CDD4C1CAD4C9CACF20D4C7D320C5CBCBC7CDC9CAC7D320C3CBD9D3D3C1D32E646F63>

1 ΠΡΟΤΑΣΗ

Ο λόγος απαρτίζεται από λέξεις, οι οποίες ανήκουν σε δέκα οµάδες λέξεων, που ονοµά-
ζονται µέρη του λόγου.
Οι λέξεις, λοιπόν, αποτελούν το υλικό της προφορικής και της γραπτής έκφρασης. Από
µόνες τους, όµως, δεν έχουν κανένα νόηµα, γιατί ποτέ δεν εκφραζόµαστε µε µεµονω-
µένες λέξεις και δεν µπαίνουν τυχαία σε µια πρόταση. Πρέπει λοιπόν να µπουν σε µια
σειρά, σύµφωνα µε ορισµένους κανόνες, για να αποκτήσουν συγκεκριµένο νόηµα.

Ας δούµε τον παρακάτω διάλογο.

- Πέρυσι πήγαµε ένα ταξίδι.
- Πού πήγατε;
- Πήγαµε στην Πελοπόννησο.
- Επισκεφτήκατε και τις Μυκήνες;
- Ναι, επισκεφτήκαµε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους.
- Τι ωραία! Μακάρι να πήγαινα κι εγώ σ’ αυτά τα µέρη.
- Έλα µαζί µας, φέτος, στην εκδροµή που διοργανώνουµε στην Κρήτη. Υπάρχει χώρος στο
λεωφορείο. Πάρε και την αδερφή σου, την Ηλέκτρα.
- Καλά, θα το σκεφτούµε.

Στον παραπάνω διάλογο βλέπουµε δύο ανθρώπους να συνοµιλούν για κάποιο ταξίδι που
έγινε και για κάποιο ταξίδι που θα γίνει.
Οι άνθρωποι συνεννοούνται µεταξύ τους, γιατί µιλούν την ίδια γλώσσα και γιατί
χρησιµοποιούν λέξεις µε κανονική σειρά και στον κατάλληλο τύπο. Χρησιµοποιούν
δηλαδή τον ίδιο γλωσσικό κώδικα.
Επίσης, και ο ακροατής, όταν ακούει µια οµιλία καταλαβαίνει τη σηµασία και τη σχέση
των λέξεων που απαρτίζουν το σύνολο, και αντιλαµβάνεται αυτό που θέλει να πει ο
οµιλητής.
Έτσι, η ανθρώπινη επικοινωνία, όταν γίνεται µε το λόγο, πραγµατοποιείται κυρίως µε
προτάσεις µέσα στις οποίες οι λέξεις αποκτούν το πλήρες νόηµά τους.

Πρόταση λέγεται η οργανωµένη οµάδα λέξεων σε κανονική σειρά, που εκφράζει
µόνο ένα νόηµα, µε σύντοµη συνήθως διατύπωση.

Οι λέξεις, που απαρτίζουν την πρόταση, παίζουν το δικό τους συγκεκριµένο λειτουργικό
ρόλο. Η καθεµιά µε την ιδιαίτερη σηµασία, και το γραµµατικό τύπο που έχει σε µια
πρόταση, δίνει κάτι από το όλο µήνυµα της πρότασης.

παράδειγµα

Ο µαθητής έγραψε το κείµενο.

• Η λέξη ο µαθητής έχει τη σηµασία της, το γραµµατικό της τύπο (κοινό συγκεκριµένο
ουσιαστικό, στην ονοµαστική του ενικού αριθµού) και ο ρόλος της είναι να δείξει
ποιος έκανε την ενέργεια.

• Η λέξη έγραψε έχει τη σηµασία της, το γραµµατικό της τύπο (ρήµα, στην ενεργητική
φωνή, στο γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του αορίστου) και ο ρόλος της είναι να
δείξει ποια ενέργεια έκανε ο µαθητής.

X Όταν γράφουµε µια πρόταση, αρχίζουµε πάντα µε κεφαλαίο και εκεί που τελειώνει
η πρόταση βάζουµε τελεία.

9