Page 48 - <4D6963726F736F667420576F7264202D20D3D5CDD4C1CAD4C9CACF20D4C7D320C5CBCBC7CDC9CAC7D320C3CBD9D3D3C1D32E646F63>

Γ. Ρήµατα µονόπτωτα και δίπτωτα.
Τα είδη του αντικειµένου.

Η έννοια ενός µεταβατικού ρήµατος µπορεί να συµπληρώνεται µε ένα µόνο αντικείµενο,
ενώ ενός άλλου µπορεί να συµπληρώνεται µε δύο αντικείµενα.
♦ Στην πρώτη περίπτωση το ρήµα χρειάζεται ως συµπλήρωµα ένα αντικείµενο - µία µόνο
πλάγια πτώση (είτε γενική είτε αιτιατική) ονόµατος και λέγεται µονόπτωτο
(ένα αντικείµενο – µία πτώση).

παράδειγµα Ο γεωργός οργώνει το χωράφι.

♦ Στη δεύτερη περίπτωση το ρήµα χρειάζεται ως συµπλήρωµα δύο αντικείµενα - δύο πλάγιες
πτώσεις (γενική και αιτιατική ή δύο αιτιατικές) ονοµάτων και λέγεται δίπτωτο.

παράδειγµα Ο δάσκαλος έδωσε του µαθητή βιβλία.

1. Το αντικείµενο των µονόπτωτων ρηµάτων.

Όταν το ρήµα είναι µονόπτωτο, έχουµε δύο περιπτώσεις: α. Το αντικείµενο στην αιτιατική
β. Το αντικείµενο στη γενική
α. Το αντικείµενο στην αιτιατική.

• (εξωτερικό αντικείµενο)

Τα περισσότερα από τα µονόπτωτα ρήµατα συντάσσονται µε αιτιατική.

παραδείγµατα Ο Αλέξανδρος ποτίζει την τριανταφυλλιά.
Χτίζουν τοίχο.

Τα ρήµατα µέλει, νοιάζει, ενδιαφέρει, συµφέρει, αφορά συντάσσονται µε αιτιατική
ονόµατος προσώπου ή αντωνυµίας προσωπικής ή δεικτικής.

παραδείγµατα Την Ελένη δεν τη νοιάζει καθόλου. Η υγεία µου µε νοιάζει.
∆ε σε µέλει; ∆ε µε ενδιαφέρει τίποτα.
Αυτόν τον ενδιαφέρει. Εκείνον τον συµφέρει.

Αυτό συµφέρει και σε µένα και σε σένα. (Το συµφέρει συντάσσεται και µε εµπρ. προσδιορισµό.)

• (εσωτερικό ή σύστοιχο αντικείµενο)

Αν το αντικείµενο είναι από την ίδια ρίζα µε το ρήµα ή από διαφορετική, αλλά έχει
όµως συγγενική σηµασία µε αυτό, τότε λέγεται εσωτερικό αντικείµενο ή σύστοιχο
αντικείµενο.

α. Το σύστοιχο αντικείµενο συχνά συνοδεύεται από έναν επιθετικό προσδιορισµό.

παραδείγµατα Μπαλώνει καλά µπαλώµατα.
Συνέχεια τα ίδια ακούσµατα ακούω.

β. Το σύστοιχο αντικείµενο πολλές φορές παραλείπεται και µένει µόνο ο επιθ. προσδιορισµός.

παράδειγµα Χόρεψα τον τσάµικο. (Χόρεψα τον τσάµικο χορό.)

* Ρήµατα οποιασδήποτε διάθεσης µπορούν να πάρουν σύστοιχο αντικείµενο.

γ. Μεταβατικά ρήµατα µπορούν να πάρουν σύστοιχο αντικείµενο, εκτός από το
κανονικό (εξωτερικό).

παράδειγµα Γύρισε το δίσκο τέσσερις στροφές.

48