Page 109 - ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ

η
Β΄ Τεύχος 3 Ενότητα

Έλα στην παρέα µας

1. Εγκλιτικές λέξεις ή εγκλιτικά

Εγκλιτικές λέξεις λέγονται οι µονοσύλλαβες λέξεις που προφέρονται πάντοτε
στενά µε την προηγούµενη λέξη και γι’ αυτό ο τόνος τους χάνεται ή µεταβιβάζεται
στη λήγουσα της προηγούµενης λέξης.
✔ Οι πιο συνηθισµένες εγκλιτικές λέξεις είναι οι µονοσύλλαβοι τύποι της προσω-
πικής αντωνυµίας: µου, σου, του, της, τον, τη(ν), το, τα, µας, σας, τους ... κτλ.

Ο τόνος του εγκλιτικού:
α. Μεταφέρεται στη λήγουσα της προηγούµενης λέξης, όταν η προηγούµενη από το
εγκλιτικό λέξη είναι προπαροξύτονη.

το δωµάτιο το δωµάτιό µου
χάρισµα χάρισµά του
πλήρωσε πλήρωσέ τα

Όταν µια λέξη έχει δύο τόνους, προσέχουµε στην ανάγνωση να τονίζουµε περισσότερο
τη συλλαβή που έχει τον πρώτο τόνο γιατί αυτός είναι ο βασικός τόνος της λέξης.

β. Μεταφέρεται στο πρώτο εγκλιτικό, όταν έχουµε δύο εγκλιτικά και µπροστά απ’
αυτά υπάρχει παροξύτονη προστακτική.

δώσε µού τα κάνε µού το πάρε τού την

γ. Χάνεται όταν η προηγούµενη λέξη τονίζεται στη λήγουσα ή στην παραλήγουσα.

ο αδερφός ο αδερφός µου
οι φίλοι οι φίλοι σας
δώσε δώσε µας

2. Σύνθετες λέξεις µε το αχώριστο µόριο ξε-

Αχώριστα µόρια είναι µερικές µονοσύλλαβες ή δισύλλαβες λέξεις που δεν τις λέµε
και δεν τις γράφουµε ποτέ µόνες τους.
Τα αχώριστα µόρια βρίσκουµε µόνο ως πρώτα συνθετικά στις σύνθετες λέξεις.

Τα αχώριστα µόρια είναι τα εξής: ➤ το ξε,
➤ το α- (αν-),
➤ το ανα- (αρχαία πρόθεση)

☞ Το αχώριστο µόριο ξε- ως πρώτο συνθετικό
έχει µια από τις παρακάτω σηµασίες.

ξε- (=το αντίθετο) γράφω - ξεγράφω
ξε- (=εντελώς) πουλώ - ξεπουλώ
ξε- (=πολύ) µακραίνω - ξεµακραίνω
ξε- (=έξω) φουρνίζω - ξεφουρνίζω

109